Pour avoir un bon livre à lire, ce n’est pas facile.

«Tiger on the Montain» (Le tigre sur la montagne)​ raconte l’histoire d’un garçon de douze ans, épanouit dans une famille très défavorisée en Inde. Il s’appelle Raman. Dans son village, personne ne lit, ni écrit.

Quant à lui, grâce à son père illettré, mais qui croit en l’éducation,  l’envoie à l’école primaire où Raman peut lire et écrire un peu. Avec ce petit bagage, Raman donne des cours gratuitement tous les soirs à ses amis du village.

Un jour, ce garçon veut acheter un nouveau livre. Mais malheureusement,​​ sans moyen pour payer le prix. Il s’oblige à aller chercher des Orchidées dans la forêt pour les vendre afin d’acheter son livre préféré. Il prend tous les risques même s’il sait qu’il y a des tigres dans la forêt et dans la montagne.

On comprend bien que pour avoir un bon livre à lire, ce n’est pas facile et il est encore plus dur pour un enfant de famille pauvre d’accéder à la lecture dans une bonne condition, la plus propice.

Nous voulons que ce bon livre soit accessible à un grand nombre de lecteurs surtout les enfants et les jeunes au Cambodge. Il est prêt à être publié mais on attend le financement. Je pense à vous qui pourriez contribuer à le rendre réel.

N’hésitez pas à me contacter si vous voulez financer ou contribuer à cette publication, ou bien le commander / un pre-order. (Un exemplaire : 6 $)

 

«Tiger on the Montain» est un récit philosophique d’une écrivaine américaine Shirley L. Arora. Elle a accordé une traduction en cambodgien. Le traducteur est un khmer, l’un de mes meilleurs amis, Kien Force Fidele, ingénieur en informatique qui travaille actuellement dans une compagnie privée à la Défense à Paris.

ខ្លាលើភ្នំ

«ខ្លាលើភ្នំ» បរិយាយពីកុមារឥណ្ឌាម្នាក់ ដែលចង់អានសៀវភៅខ្លាំង តែក្រីក្រយកតែមែន សូម្បីមួយរៀលដើម្បីទិញសៀវភៅអាន ក៏គ្មានដែរ។ គេឈ្មោះ រាម្ម័ន អាយុជាង១០ឆ្នាំ។ ក្មេងនេះ ត្រូវធ្វើការទាំងវ័យតូច ដើម្បីជួយគ្រួសារដែលមានកូនច្រើន។
ភូមិរបស់ រាម្ម័ន នៅក្បែរភ្នំ ដាច់ស្រយាល។ គ្មានអ្នកចេះអក្សរឡើយ។ រាម្ម័ន បានចូលសាលារៀនបន្តិចបន្តួចដែរ តែដោយជីវភាពក្រពេក ម្តាយឱ្យឈប់រៀន មកជួយរកឱសលក់។ រាម្ម័ន នៅតែព្យាយាមអាន និងប្រឹងសន្សំលុយ ទុកទិញសៀវភៅ ព្រោះគេយល់ថា មានតែវិជ្ជាទេ ដែលជួយឱ្យចាកចេញពីសភាពលំបាក។
ថ្ងៃមួយ អ្នកលក់ណែនាំសៀវភៅមួយដល់ រាម្ម័ន។ គឺជារឿងព្រេងឥណ្ឌាដ៏ល្បីល្បាញ មានកម្រាសយ៉ាងច្រើនក្រៃ ហើយតម្លៃក៏សន្ធឹកណាស់។ តើធ្វើម្តេចបានលុយទិញសៀវភៅនេះ? គឺមានតែឡើងភ្នំខ្ពស់ ទើបរកផ្កាល្អ លក់បានលុយច្រើន ហើយដើម្បីអាចទិញសៀវភៅនោះបាន។
រាម្ម័ន ក៏សម្រេចចិត្តដ៏ក្លាហាន ឡើងភ្នំដោយគ្មានប្រាប់នរណាទាំងអស់ សូម្បីតែម្តាយ ដើម្បីឡើងទៅបេះផ្កា នៅក្នុងព្រៃកាន់តែជ្រៅ ជាទីដែលគេល្បីថាមានខ្លាដ៏កាចសាហាវ។ រូបគេប្រថុយយ៉ាងនេះ គឺដើម្បីបានលុយច្រើនសម្រាប់ទិញសៀវភៅដែលខ្លួនស្រមៃ។
រាម្ម័ន ឡើងភ្នំម្នាក់ឯង ទៅកាន់ព្រៃជ្រៅ ហើយដែលចាស់ៗនិទានថាមានខ្លាដ៏កាចសាហាវថែមទៀត។ តើខ្លានឹងធ្វើបាបកុមារកម្សត់យ៉ាងណា? តើគេនឹងសល់ជីវិតចេញពីព្រៃ ហើយយកផ្កា លក់ បានលុយទិញសៀវភៅដែលគេប្រាថ្នាចង់បានឬទេ?… ព្រោះតែចង់បានសៀវភៅល្អមួយក្បាលមកអាន កុមារតូចត្រូវហ៊ានប្រថុយអាយុជីវិតជាមួយនឹងសត្វខ្លាព្រៃ?…

សៀវភៅ«ខ្លាលើភ្នំ»នេះ និពន្ធជាភាសាអង់គ្លេស ដោយលោកស្រីបណ្ឌិតទស្សនវិទ្យា Shirley Lease Arora ផ្សាយឆ្នាំ១៩៦០ និងបកប្រែជាភាសាខ្មែរដោយវិស្វករព័ត៌មានវិទ្យា គៀន ហ្វកហ្វីដែល។ ស្នាដៃនេះកម្រាស់ប្រមាណជិត២០០ទំព័រ ដែលគ្រោងបោះពុម្ព ក្នុងខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២០ នៅកម្ពុជា។

លោក គៀន ហ្វកហ្វីដែល អ្នកបកប្រែរឿងនេះ លើកឡើងអារម្មណ៍ផ្ទាល់ខ្លួនថា ៖ «ធ្លាប់តែកើតមកក្នុងគ្រួសារមួយដែលឪពុកម្ដាយជំរុញការអាននិងស្រឡាញ់សៀវភៅ ខ្ញុំមិនដែលធ្លាប់ពិបាកចិត្តឡើយក្នុងការសម្រេចចិត្តទិញសៀវភៅ ហើយក៏មិនដែលដឹងថា ចំពោះក្មេងម្នាក់ដែលចង់អាន តើសៀវភៅមួយក្បាលៗមានតម្លៃប៉ុណ្ណា។»

ទម្លាប់ក្នុងការរស់នៅ នៃរឿង មិនចុះសម្រុងនឹងជីវិត (Etranger d’Albert Camus )

រឿង មិនចុះសម្រុងនឹងជីវិត (Etranger d’Albert Camus ) ប្រិយមិត្ត​អ្នក​អាន ​អាច​ក្រប​រស​ជាតិ​ជីវិត​ប្លែកៗ​ពីគ្នា ហើយ​អ្នក​វិភាគ​អក្សរសិល្ប៍បច្ចិមលោក អាច​យក​មុំ​ច្រើន​ជ្រុង​ យកមក​វែកញែក​ ទៅតាម​បរិបទ តាម​សម័យកាល និងទំនោរ​ម្មណ៍​រៀង​ៗ​ខ្លួន។

ចំពោះខ្ញុំពេល​នេះ​ គឺ​ក្រោយ​ពី​បា​នជាបារាំងម្ដង និង​អាន​ជាថ្មី គម្រប់​ទី៣ ជាភាសា​ខ្មែរ , លើកទី៣នេះ ខ្ញុំ​ចាប់អារម្មណ៍​ ពី​«ទម្លាប់ក្នុងការរស់នៅ»។​ យ៉ាងហោច ​មានតួអង្គ​បី ដែល​ខ្ញុំ​ចង់​លើកមកបង្ហាញ​ គឺ៖​

-តួអង្គ តាចាស់ សាឡាម៉ាណូ (Salamano) ដែល​មាន​«ទម្លាប់»​រស់​នៅជាមួយ​ឆ្កែអង្កែស៊ី​មួយ​ក្បាល។ មួយ​ថ្ងៃៗ គាត់​ដើរទៅណាមកណាជាមួយ​តែសុនខនេះ ហើយ​មួយ​ថ្ងៃៗ គាត់​ជេរឆ្កែ​មិន​ចេះ​តិច​ដងឡើយ។​​ គាត់ជេរ​​ប្រទេច​ផ្តាសា​ឆ្កែ​របស់​គាត់ ផ្អើលគេផ្អើល​ឯង​។ ថ្ងៃមួយ ឆ្កែនេះ បាត់ គាត់​ខំដើររកវា និងសួរ​គេឯង​គ្រប់​កន្លែង ហើយ​គាត់​យំខ្សឹកខ្សួល​អួល​ដើមក ព្រោះបាត់​ឆ្កែអង្កែស៊ី«ជាទី​សម្អប់»របស់គាត់។ ក្រោយពី​បាត់ឆ្កែ «ទម្លាប់»​ក្នុងការ​រស់​នៅ​របស់គាត់ ប្រែប្រួល។ និយាយ​ឱ្យចំ គាត់​​ឯកា និងព្រួយសោកា។ ឱ្យ​គាត់រក​ឆ្កែថ្មី​មកចិញ្ចឹម ក៏​មិនព្រម ព្រោះគាត់«ទម្លាប់​»​រស់​នៅ​ជាមួយ​ឆ្កែ​អង្កែស៊ី​របស់គាត់​ នោះទៅហើយ។ តែ«ទម្លាប់»នេះ​អាច​នឹងប្រួល​ប្រែ នៅពេល​ដែល​គាត់មាន«ទម្លាប់»​សម្របខ្លួន​នឹង«ទម្លាប់ថ្មី» គឺ​ទម្លាប់​នៅ​​​ឯកាម្នាក់ឯងដោយ​គ្មាន​ឆ្កែ។

-តួអង្គម្តាយ​របស់​កំលោះ មើរសូ។ ​ពីមុន​ឡើយ មាតានេះ មា​ន«ទម្លាប់»​រស់​នៅ​តែពីរនាក់​កូន​កំលោះ។ ដល់​កំលោះ​រូបនេះ យក​គាត់ទៅ​ឱ្យ​ស្នាក់នៅ​មណ្ឌលចាស់ជរា គាត់​ក៏​យំ​យែក​អស់​ជាច្រើន​ថ្ងៃ ព្រោះគាត់​មិនទាន់​«ទម្លាប់​»រស់នៅ​ទី​នោះ។ ប៉ុន្តែ​យូរៗទៅ មានអី! គាត់​ក៏​សម្រប​ខ្លួន​នឹង​«ទម្លាប់ថ្មី»បាន​។ គាត់នៅមណ្ឌល​មនុស្ស​ចាស់ និង​មាន​មិត្តភក្តិ ហើយ​និង​មិត្តប្រុស​ស្និទ្ធស្នាល​ផង។ ហេតុដូច្នេះ​ ប្រសិន​បើ​ គេ​ប្តូរ​គាត់​ទៅ​ឱ្យ​នៅ​កន្លែងផ្សេងទៀត​ គាត់​ច្បាស់ជាយំ បន្តទៅទៀត​ហើយ ព្រោះខុស​«ទម្លាប់​»​របស់​គាត់។

-មើរសូ (Meursault) ជា​កំលោះតួឯក​ខ្លួន​ឯងវិញ!​ នៅ​ពេល​ចូលខ្លួន​ក្នុងមន្ទីរឃុំ​ឃាំង ដំបូងឡើយ ​គឺ​ហាក់​មិន​ទម្លាប់ ព្រោះ​នាយ​នៅគិត​«ចង់​ស្រី» និង​ចង់​ជក់​បារី​ជាដើម តែ​រឿង​ចំណង់​អស់​នេះ​ត្រូវ​កាត់​ផ្តាច់ ដូច​កាំបិត​កាត់​កំណាត់​សេរីភាព​ដូច្នោះដែរ។​ យូរៗទៅ នាយកំលោះ​ក៏​មាន«ទម្លាប់»​រស់​នៅ​ក្នុង​គុក​បាន​ធម្មតា ហើយនាយ​​ចង់​មើលថា តើអស់​លោក​ ព្រះរដ្ឋ​អាជ្ញា អង្គចៅក្រម ថ្កោលទោស និង​កាត់ក្តីរូប​លោក​យ៉ាងណា​?

 

*វណ្ណកម្ម​ទស្សនវិជ្ជា​ជីវិតនេះ ត្រូវ​ផ្ទៀង​ផ្ទាត់​​និង​អានពិនិត្យ​ឡើង​វិញ ដោយ​អ្នក​ប្រែនិងពហុ​បណ្ណាធិការ​ប្លែក​ៗ​​ចម្រុះ​ជាតិសាសន៍។ រឿង មិនចុះសម្រុងនឹងជីវិត ប្រែដំបូង​ដោយ យី ឈាងអេង ​បោះផ្សាយ​គ្រាទី១ ដោយ​ បណ្ណាគារ​និងកាសែតនគរធំ ក្រោយ​ការ​ដឹកនាំ​របស់​ចាងហ្វាង សុទ្ធ ប៉ូលីន នាជំនាន់សាធារណរដ្ឋខ្មែរ។ រឿងនេះ​​នឹង​ត្រូវ​បោះផ្សាយគ្រាទី២ ដោយ​គ្រឹះស្ថាន​កម្ពុមេរា ហើយនឹង​ត្រូវ​​ដាក់​ចរាចរណ៍​លើទីផ្សារ​សៀវភៅ​ខ្មែរ ក្នុងវេលា​ឆាប់ៗ។

Rêve pendant le confinement…

Je rêve beaucoup pendant le confinement, même en plein jour. C’en est trop parfois. Etant confiné à Rambouillet, au sud de Paris, j’ai rêvé que je pouvais rentrer au pays natal, le Cambodge (en Asie du sud-est) à treize mille kilomètres de l’Hexagone.

L’avenir est incertain. Rien n’est sûr pour l’instant. Mais ce qui est sûr et certain, c’est que j’ai grossi.

J’ai rêvé encore que je pouvais rejoindre mon père, âgé et seul. Hélas, j’ai aussi rêvé  de visiter le temple d’Angkor Wat, un monument mondialement connu et inscrit sur la liste du patrimoine de l’Unesco. Ce jour, c’est en beau temps de le visiter. Normalement je ne le visite pas car j’habite​ à Banteay Srei, tout près de ce monument et je n’aime pas me trouver dans un endroit où il y a trop de gens. C’est peut-être pareil pour vous les français. Je ne crois pas du tout que les Parisiens visitent tous les jours la Tour Eiffel. Mais la belle ambiance de la Tour Eiffel nous manque aujourd’hui.

Or, j’ai prévu depuis longtemps, un plaisir ou aussi un rêve, bien entendu. Je souhaitais découvrir et feuilleter des anciens documents relatifs à la vie politique cambodgienne, d’il y a quatre-vingt ans sous la colonisation française (1863-1953). C’est au service des renseignements, aux Archives nationales, à la Bibliothèque Nationale, à l’École Française d’Extrême-Orient, aux Archives nationales d’outre-mer… Mais tout est fermé à cause du Covid 19.

A vrai dire, j’ai un autre rêve : voyager en France et en Europe. Mon titre de séjour d’étudiant boursier me permet de profiter de la circulation dans l’espace Schengen. Je pense à Nice, Cannes, Berlin, Venise, Naples, Rome, Amsterdam etc. Mais le confinement pour faire face à la propagation de l’épidémie détruit fortement mon rêve. L’expiration de ma carte de séjour approche bientôt.

L’avenir est incertain. Rien n’est sûr pour l’instant et je ne sais non plus si je pourrais me déplacer sain et sauf après le dé-confinement qui aura lieu normalement le 11 mai.

« Le premier professeur qui a changé ma vie »

Oudom et les diplomés de l’ESJ 2019

Julie Blot est le premier professeur de français qui m’a enseigné depuis ABC. En 2005, elle est arrivée au Cambodge, pays francophone de l’Asie du sud-est, pour faire du volontariat dans un orphelinat où j’ai été élevé. C’est là où j’ai appris la langue de Molière, de Victor Hugo, avec elle.

Cette première enseignante m’a fait découvrir une nouvelle langue hyper différente et plus complexe que la mienne. Selon mon expérience, le français est très mélodieux et riche. Mais pas facile à étudier et à retenir. Surtout la conjugaison.  Pourtant Julie a eu une bonne méthode. Pour changer l’ambiance, et réduire la tristesse des élèves malheureux, Julie nous a appris à chanter :  » Frère Jacques, frère Jacques, dormez-vous, dormez-vous,… ding din Dong, ding din Dong ». C’était génial.

C’est à l’âge de 15 ans que j’ai commencé la conjugaison des verbes. Là, c’est drôlement bizarre car dans ma langue maternelle, il n’y a pas besoin de la conjugaison. Par exemple, pour faire une phrase au temps passé, on ajoute juste un mot « បាន ban » devant verbe, ça y est.

Même si le français est difficile à apprendre, je ne baisse jamais des bras.

Oudom et famille de Julie en visite à RFI

Grâce à l’aide de Julie et aussi à la confiance de sa famille qui sont actuellement mes parrains, je suis qui je suis actuellement.  Il y a aussi de nombreuses personnes généreuses, organisations, orphelinats qui m’ont soutenu moralement et financièrement. Une grande aide de la République française a joué un rôle important dans ma vie. Grâce à une bourse de l’ambassade de France au Cambodge, j’ai pu continuer mes études supérieures, en master, dans une école prestigieuse et très réputée, l’Ecole Supérieure de Journalisme de Lille. Je suis enfin diplômé depuis quelques semaines. Je profite de cette occasion pour remercier du fond de mon cœur, ces institutions, toutes ces personnes, particulièrement ma première enseignante Julie Blot. Merci beaucoup à toi, ma chère bangsrey (signifie : grande sœur).

Ah! pour ceux qui ne connaissent pas Julie, elle est docteur en géographie. Elle s’est installée depuis plusieurs années à Phnom Penh, capitale cambodgienne où elle travaille au lycée français. Nous avons échangé nos pays.

Actuellement, je suis encore dans l’Hexagone pour accomplir des expériences professionnelles et personnelles, et je fais des piges régulièrement pour Radio France Internationale, service en cambodgien, à Paris. En 2020, je rentrerai au pays natal.

Oudom se trouve sa premère neige à Lille

Source de la publication : Campus France Cambodge

https://www.cambodge.campusfrance.org/temoignages/oudom-heng-diplome-de-l-esj-et-de-l-iep-de-lille

‘weapons of mass instruction’

L’artiste argentin Raul Lemesoff a construit à partir d’une vieille Ford Falcon une sorte de tank où il peut embarquer quelque 900 livres qu’il distribue gratuitement en sillonnant le pays. Les particuliers le fournissent gratuitement en « munitions ». Transformé ainsi en « arme d’instruction massive », ainsi qu’il l’a dénommé, son tank-bibliothèque, en s’attaquant à l’ignorance, promeut en même temps la paix. Sous l’apparente fantaisie, exprimée sur cette vidéo, une vraie démarche militante.
-Histoiresordinaires.fr

7UP celebrates #FeelsGoodToBeYou campaign with raul lemesoff’s ‘weapons of mass instruction’ from designboom on Vimeo.

រដ្ឋាភិបាលអ៊ីសឡង់ ចេញចំណាយ២៥% សម្រាប់ដំណើរការផលិតសៀវភៅភាសាជាតិ

ស្របពេល​ដែល​ការនាំ​ក្រដាស​ចូល​មានការឡើងថ្លៃពី​៧ទៅ​១១ភាគរយនោះ ចាប់ពី​ប៉ុន្មាន​ចុងក្រោយ​នេះ រដ្ឋាភិបាលអ៊ីសឡង់ បានសម្រេច​ជួយចេញចំណាយប្រមាណ២៥ភាគរយ សម្រាប់ដំណើរការផលិតសៀវភៅជាភាសាជាតិ ឆ្នាំ២០១៩នេះ។ អ៊ីសឡង់ ជា​ប្រទេស​កូន​កោះនៅ​អឺរ៉ុប មិន​មាន​ទម្លាប់​កាប់​ដើមឈើ​ធ្វើ​ក្រដាសនោះទេ គឺច្រើន​តែទិញ​ក្រដាស​នាំចូល​ ឬ​ផលិត​សៀវភៅ​នៅបរទេស ហើយ​នាំចូលស្រុក។

ពលរដ្ឋ​អ៊ីសឡង់ និយម​អាន​និង​សរសេរ​ណាស់។ អ្នកនិពន្ធស្រុកនេះ និងពលរដ្ឋទូទៅ ដឹងខ្លួនថា ដើម្បីក្លាយជាពលរដ្ឋអ៊ីសឡង់ទៅបាន គឺត្រូវអានសៀវភៅ។

ពលរដ្ឋអ៊ីសឡង់ម្នាក់ ក្នុងចំណោម១០នាក់ បាននិពន្ធនិងបោះពុម្ព យ៉ាងហោចសៀវភៅមួយចំណងជើង ក្នុងមួយជីវិត។ ទម្លាប់អាននិងសរសេរសៀវភៅ គឺជាសរសៃឈាមរបស់ពលរដ្ឋនេះ។

 

អំណោយសម្រាប់ជូនគ្នាទៅវិញទៅមក គឺសៀវភៅ។ ពិសេស បុណ្យណូអែលនិងបុណ្យឆ្លងឆ្នាំ គឺសៀវភៅគរដូចភ្នំ។ បដាសរសេរពេញស្រុកថា «ភ្នំសៀវភៅ»។ ក្នុងចំណោម​១០នាក់ដែល​ធ្វើ​អំណោយឱ្យ​គ្នា គឺ​មាន​៧នាក់ ឱ្យ​ជា​សៀវភៅ។​ ក្នុងឱកាសបែបនេះ សៀវភៅលក់ដាច់ ប្រមាណមួយភាគបី នៃចរាចរណ៍សៀវភៅនៅអង់គ្លេស ឬនៅអាល្លឺម៉ង់។
តែគួរជ្រាបថា អ៊ីសឡង់ ជាកូនកោះតូចមួយនៅអឺរុប និងមានប្រជាជនតែជិត៤០ម៉ឺននាក់ តែប៉ុណ្ណោះ។

ក្មេងតូច

ទាំងក្មេង ទាំង​ឆ្លាត… ជានារីម្នាក់ ដែល​ក្លាហាន ស្ទុះស្ទា ស្វាហាប់ និង​អំណត់… តែ​នៅ​ពីក្រោយ​ជោគជ័យ​របស់​នាង មាន​គរ​ដោយ​រឿង​សោកសៅ។ «នាងតូច»​ហែកទ្រូង​ បង្ហាញប្រាប់ ថានាងជាមនុស្ស​ដែល​វិបត្តិ​ផ្លូវ​អារម្មណ៍។ Bipolaire ជា​ជំងឺផ្លូវ​ចិត្ត បណ្តាល​ឱ្យ​អារម្មណ៍​នាង​ប្រួលប្រែ​តែ​ក្នុង​ថេរវេលា​ប៉ុន​សរសៃសក់។ ពី​សើច​ក្អាកក្អាយ ទៅ​យំសោកបោកខ្លួន​មួយរំពេច។ ឬក៏ ឆេវឆាវ ឆាប់​ខឹង​ច្រលោត​ដាច់​ក្បាល​កន្ទុយ​ផងក៏មាន។

នាង​ទួញថា «តើអ្នក​ដឹងទេ ខ្ញុំ​ធ្វើ​អ្វី​ខ្លះ​ដើម្បី​គ្រាន់​តែ​មាន​ឱកាស​ដក​ដង្ហើម​រាល់​ថ្ងៃនេះ?»

បើសិន​​យើង​បានយល់​​ជម្រៅ​អត្ថ​ន័យ​របស់​ប្រយោគ​សំណួរ​ដ៏​សាមញ្ញនេះ គឺចិត្តយើង​​ពិត​ជាខ្លោចផ្សា​ណាស់!  រលេះ​រលួយ​​ថ្លើមប្រម៉ាត់​ជាមិន​ខាន។​

​ប្រមាណ​១០ឆ្នាំហើយ ដែល​ខ្ញុំ​​ស្គាល់​នាង និង​ធ្វើ​ជាមិត្តនឹងគ្នា។ អាចថា​ជាមិត្ត​ល្អ​ម្នាក់ ដែល​មាន​ភេទ​ផ្ទុយ​គ្នា។ ១ទសវត្សរ៍​មកនេះ ខ្ញុំ​មិន​បាន ឬ«មិន​អាច​​»ចែក​រំលែកទុក្ខ​សោករបស់​នាង​​អ្វីច្រើន​ទេ គឺ​គ្រាន់តែ​ម្តងម្តាលកាល យើង​យំឱបគ្នា​​ក្រោម​ដំណក់​ទឹក​ភ្លៀង។  ពេល​ខ្លះ ខ្ញុំ​ក៏​បបួល​នាង​និយាយ​រឿង​សប្បាយ ៗ ដើម្បីបំភ្លេច​ទុក្ខព្រួយ​មួយគ្រាៗតែប៉ុណ្ណោះ ដូចជា​និយាយ​រឿង​សៀវភៅ​ដែល​យើងធ្លាប់​អាន, ការ​បោះពុម្ពស្នាដៃ​អក្សរសិល្ប៍សម្រាប់​ស្រុក​ទេស​, ប្រលោមលោកស្នេហា ផ្សងព្រេង ដើរព្រៃ… ។​

ពេលដែល​នាង​ត្អួញ​ត្អែរ  ហើយ​អ្នកមួយ​ចំនួន​​ក៏​និយាយ​លួងលោម។ តែអ្នក​ខ្លះទៀត​យល់ថា​នាង​ទន់ជ្រាយ កំសាក ឬ​ពាក្យ​ធ្ងន់​ជាងនេះ ថា​«ចង់​បាន​ការ​ចាប់​អារម្មណ៍…»។ អ្នក​អាច​នឹង​មាន​សិទ្ធិនិយាយសព្វបែបយ៉ាង តែ​ចំពោះ​នាងដែល​ខ្ញុំ​ស្គាល់​ច្រើន​ឆ្នាំមកនេះ គឺ​នាង​​ទំនង​ជា​ពុំ​​មាន​ចង់​ទាមទារ​សេចក្តី​អាណិត​អាសូរ​ពីមនុស្ស​ផង​គ្នា​នោះឡើយ។  នាង​គ្រាន់តែចង់​រំពឹងស្រាលៗប៉ុណ្ណោះថា​អ្ន​ក​នឹង​បាន​«ទទួល​ដឹង»។ គឺ​គ្មាន​អ្វី​ច្រើន​ជាងនេះទេ។

photo:franceculture.fr

គួរជ្រាបថា​នៅ​ ប្រទេស​បារាំង ជំងឺផ្លូវអារម្មណ៍​​ Bipolaire ​ គឺ​កើត​មាន​ចំពោះ​យុវជន​ភាគ​ច្រើន ​ចន្លោះ​ពី​១៥ទៅ​២៥ឆ្នាំ ដែល​វា​ជះ​ឥទ្ធិពល​ដល់​ពលរដ្ឋ​ប្រមាណ ១ឬ២,៥ភាគរយ (ស្មើ​នឹង​ ៦៥សែននាក់ ទៅ​១លាន​៦៥សែននាក់)។ នេះបើតាម មូលនិធិ​សុខភាព​ផ្លូវចិត្ត ដែល​បាន​ចុះផ្សាយ​ក្នុង​កាសែត​ Figaro នាទីសុខភាព។

ប្រភព​ដដែល តែផ្សាយ​របាយការណ៍​របស់​ អង្គការ​សុខភាពពិភពលោកវិញ គឺ​ជំងឺនេះ ត្រូវចាត់​ទុកថា​ជា​ពិការភាព​មួយដែរ គឺលំដាប់​ពិការ​កម្រិត​៦។ អ្នក​ជួប​ជំងឺនេះ អាច​នឹងត្រូវកាត់​បន្ថយ​អាយុ​សង្ឃឹម​រស់ ប្រមាណ​១០ឆ្នាំ ជាធម្យម បើ​ធៀប​នឹង​ពលរដ្ឋ​ទូទៅ។ ពេលខ្លះ វា​បង្ក​ឱ្យ​អ្នក​ជំងឺ​មាន​ចិត្ត​ចង់​ធ្វើ​អត្តឃាត (​ស្មើ​ប្រមាណ​២០ភាគរយ​នៃ​អ្នក​រងគ្រោះ​)។

សៀវភៅ «ពូទីន ២០ឆ្នាំក្នុងអំណាច» ស្នាដៃនិពន្ធថ្មីដោយកូន​ខ្មែរ ដែល​ធ្លាប់​សិក្សា​និង​រស់នៅ​រុស្ស៊ី ជាង​១ទសវត្សរ៍

សៀវភៅ «ពូទីន ២០ឆ្នាំក្នុងអំណាច» ជាស្នាដៃថ្មីលើកដំបូងបំផុតដែលសិក្សាអំពីនយោបាយក្នុងប្រទេស និង នយោបាយការបទេសរបស់សហពន្ធរុស្ស៊ីសករាជថ្មី ក្រោយ​ពីការដួលរលំអតីតសហភាពសូវៀត។ វណ្ណកម្មនេះគឺជាបទនិពន្ធ និង ស្រាវជ្រាវដោយ សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ អេង ប៉ូលីត សូឡារី ដែលធ្លាប់បានរស់នៅ និង រៀនសូត្រ ប្រមាណ ១០ឆ្នាំ នៅសហពន្ធរុស្ស៊ី។

អ្នកនិពន្ធ អេង ប៉ូលីត សូឡារី បាន​ពន្យល់​ពី​សារៈ​សំខាន់​នៃសៀវភៅ​នេះថា «នៅក្នុងប្រព័ន្ធនយោបាយពិភពលោកសតវត្សរ៍ទី២១នេះ ការសម្រេចចិត្តផ្នែកនយោបាយណាមួយនៅវិមានក្រឹមឡាំង អាចនឹងជិះឥទ្ធិពលដល់ទីក្រុងភ្នំពេញ ដោយផ្ទាល់ ឬដោយប្រយោល។»។ មិន​តែប៉ុណ្ណោះ សាស្ត្រាចារ្យ​វិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ​រូបនេះ រម្លឹក​បន្ថែមទៀត​ថា​ «រដ្ឋធានី​ម៉ូស្គូឆ្នាំ២០២០ ខុសប្លែកពីក្រុងម៉ូស្គូ នាចន្លោះទសវត្សរ៍១៩៦០ ដល់​១៩៩០។ ប្រទេសរុស្ស៊ីជំនាន់ពូទីន ខុសប្លែកពីរុស្ស៊ីជំនាន់យែលស៊ីន ឬ ខុសពី​រជ្ជកាលអតីតសហភាពសូវៀតរបស់ហ្គ័របាឆូវ​នោះឡើយ។ ហេតុដូច្នេះហើយ ទើប​អ្នក​អានខ្មែរ ពិសេសសិស្សនិស្សិត​ផ្នែក​ទំនាក់ទំនង​អន្តរជាតិ ព្រមទាំង​មន្ត្រីទូត គួរ​គប្បី​អាន​សៀវភៅនេះ។»

ជីវិតកុមារភាពរបស់ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី វ៉្លាឌីមៀរ ពូទីន គឺចាប់ផ្តើមពីគ្រួសារក្រីក្រ ដែល​លោក​តស៊ូប្រឹងរស់ និងដោយ​មិនទម្លាក់​ដាក់បន្ទុកទៅលើ​សង្គមដែលបែកបាក់ដោយសារវិបាកនៃសង្គ្រាមនិងការដួលរលំនៃអតីតសហភាពសូវៀត។ ចំពោះ​អ្នកអានដែលមានក្តីសុបិនចង់អភិវឌ្ឍខ្លួនឱ្យក្លាយជាបុគ្គលមានតម្លៃ ជា​ឧត្តម​ជន​ ជាបុគ្គលល្បីល្បាញ ជាមេដឹកនាំនោះ, អ្នក​និពន្ធ​ អេង ប៉ូលីត សូឡារី បង្ហាញ​ក្តី​សង្ឃឹមថា សៀវភៅមួយក្បាលនេះពិតជាអាចក្លាយជាឱសថជំរុញចិត្តរបស់អស់លោកអ្នកបន្ថែមទៀត។ ដ្បិតថា​ វណ្ណកម្ម​នេះ​បានរៀបរាប់អំពីជីវិតរបស់មេដឹកនាំម្នាក់ ដែលបានប្រែក្លាយជីវិតពីក្មេងអន្ធពាលចូលចិត្តវាយតប់នៅក្នុងភូមិ ទៅជាប្រធានាធិបតីនៃប្រទេសមហាអំណាចមួយ​ក្នុងពិភពលោក។

នៅពេលនិយាយដល់ប្រទេសរុស្ស៊ី  ពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​មួយចំនួន​ច្រើន​តែងនឹកឃើញដល់ ធាតុអាកាសត្រជាក់ស្ទើរកក,  របបលទ្ធិកុម្មុយនីស្តផ្តាច់ការ​, ស្រាវូដកា,… ជាដើម។ ប៉ុន្តែទាំងអស់នេះ​គ្រាន់តែជាការបរិយាយដ៏តូចមួយផ្នែករបស់ប្រទេសរុស្ស៊ីតែប៉ុណ្ណោះ។ អ្នកនិពន្ធ អេង ប៉ូលីត សូឡារី បាន​បញ្ជាក់ ថា សៀវភៅ«ពូទីន ២០ឆ្នាំក្នុងអំណាច»  នឹងដាស់ស្មារតីអ្នកអានពីដំណេកលង់លក់ និងដែលតែងរស់នៅក្នុងអតីតកាលរបស់ប្រទេសរុស្ស៊ី។

គួរ​ជម្រាប​ជូនថា លោក អេង ប៉ូលីត សូឡារី ​បានសិក្សាជំនាញនីតិសាស្ត្រនៅរាជធានីភ្នំពេញ រួចហើយ​លោកទទួលអាហារូបករណ៍ទៅសិក្សានៅម៉ូស្គូ ឯកទេស វិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ ក្នុងរយៈពេល៦ឆ្នាំ។ បន្ទាប់មក និស្សិតរូបនេះរៀនចប់ជំនាញមួយទៀត ផ្នែកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ នៅឆ្នាំ២០១៣។ អំឡុងពេលបន្តវិជ្ជានៅរដ្ឋធានីម៉ូស្គូ លោកបានត្រូវជ្រើសតាំងជាប្រធានសមាគមនិស្សិតកម្ពុជាប្រចាំសហព័ន្ធរុស្ស៊ី។ ក្នុងគន្លងវិជ្ជាជីវៈ លោកធ្លាប់បានបម្រើការរយៈពេល៤ឆ្នាំ នៅវិទ្យាសា្ថនអាស៊ី-អាហ្វ្រិក នៃសកលវិទ្យាល័យរដ្ឋម៉ូស្គូ ឡូម៉ូណូសូវ (Lomonosov)។

ជាមួយ​គ្នានេះ លោក ហេង ឧត្តម ជា​បណ្ណាធិការមួយ​រូប​ ដែល​បាន​ពិនិត្យ​សៀវភៅនេះ បាន​លើកឡើងថា ក្រុម​ការងារ​បោះពុម្ពនៃ«គ្រឹះស្ថាន​បោះពុម្ព​ឯកសារខ្មែរ» ចង់ឱ្យប្រិយមិត្តអ្នកអានខ្មែរ​ បើកចំហជើងមេឃ តាមរយៈការតាមដាននិងឈ្វេងយល់ស្ថានការណ៍ពិភពលោក។ ក្នុងន័យនេះហើយ ក្រុមការងារ​​របស់​លោក​បានខិតខំជ្រោមជ្រែងបោះផ្សាយសៀវភៅ «អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក បេះដូងនៃពិភពលោកសតវត្សរ៍ទី២១» និពន្ធដោយអ្នកវិភាគនយោបាយភូមិសាស្ត្រអន្តរជាតិដ៏​ល្បាញ​ល្បី គឺលោក ហ្សង់-ហ្វ្រង់ស័រ តាន់។

ក្រោយពីបានពិនិត្យនិងអានសៀវភៅ​«ពូទីន ២០ឆ្នាំក្នុងអំណាច» ដោយយកចិត្តទុកដាក់ ​លោក ហេង ឧត្តម យល់ថា ខ្លឹមសាររបស់សៀវភៅនេះ ងាយស្រួលយល់! ពាក្យពេចន៍ ពីរោះមួយបែប ហើយ​លោក​ជឿជាក់ថា មិត្តអ្នកអាននឹងទទួលបានរសជាតិថ្មី ពី​រុស្ស៊ី​ និងបានក្រេបចំណេះដឹងប្លែកពីស្នាដៃថ្មីនេះ ដែល​និពន្ធ​និង​ស្រាវជ្រាវ​ដោយ​ស្នាដៃ​កូន​ខ្មែរ​​៕​

Harcèlement – បំពារបំពាន

Harcèlement គឺជាហិង្សាមួយប្រភេទ ទៅលើផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ត។ វាអាចជាបទល្មើស ដែលប្រព្រឹត្តឡើងជារឿយៗ ដោយ កាយវិការ ឬពាក្យសម្តី, អាចជាការវាយដំ ជេរប្រទេចផ្តាសា គំរាម សម្លុត មាក់ងាយ សើចចំអក ប៉ះពាល់ស្ទាបអង្អែល និងការហៅទូរសព្ទរំខាន ជាដើម។

មួយទៀត ការផ្ញើសារ, Message, Comment, Vidéo Live, ផ្ញើម៉ែល ដើម្បីជេរ ឬរំខាន ក៏ចាត់ទុកថាជា Harcèlement ដែរ គឺ Harcèlement au net។ Harcèlement ដែលគេកំពុងពេញនិយមថ្កោលទោស និងយកមកចុះផ្សាយតាមទំព័រសាព័ត៌មានយ៉ាងច្រើនសម្បើមនៅបស្ចិមលោកពេលនេះ គឺ Harcèlement sexuelការបំពារបំពានផ្លូវភេទ ពិសេសក្នុងវិស័យភាពយន្ត, និង Harcèlement scolaire ការបំពាននៅតាមសាលារៀន។

តាមទិន្នន័យរបស់ក្រសួងសិក្សាធិការជាតិបារាំង, ក្នុងចំណោមសិស្សានុសិស្ស១០នាក់ គឺមានសិស្សម្នាក់ធ្លាប់ទទួលរងនូវអំពើបំពារបំពានពីសិស្សដទៃ Harcèlement scolaire។ ក្នុងចំណោមក្មេងជំទង់ដែលរងគ្រោះទាំងនោះ គឺមាន មួយភាគបួន ធ្លាប់មានគំនិតធ្វើអត្តឃាត ឬចង់សម្លាប់ខ្លួនថែមទៀតផង។ នេះបើតាមរបាយការណ៍អង្គេតរបស់អង្គការ Unicef ដែលបញ្ជាក់កាលពីឆ្នាំមុន។

ថ្មីៗនេះ ប្រធានាធិបតីវ័យក្មេងបារាំង លោក អេម៉ាណូអែល ម៉ាក្រុង ក៏បានដាស់តឿន ក្រើនរម្លឹកពីរឿងនេះដែរ។

នៅប្រទេសបារាំង, ច្បាប់ជាធរមាន បែងចែកHarcèlement ជាបី៖ Harcèlement sexuel ការបំពារបំពានផ្លូវភេទ និង Harcèlement scolaire ការបំពារបំពាននៅតាមសាលារៀន ហើយនិង Harcèlement moral au travail ការបំពាននៅកន្លែងធ្វើការ។ អំពើទាំងអស់នេះជា គឺជាបទល្មើស ហើយនិងត្រូវផ្តាន្ទាទោសអាស្រ័យលើទំហំនៃព្យសនកម្ម ឬទំហំនៃការខូចខាត ទៅតាមសេចក្តីសម្រេចរបស់ចៅក្រម តុលាការ។

Crédit vidéo នេះផលិតស្ទើរតែទាំងស្រុងដោយសមមិត្ត @Salomoon San​